پایگاه دانشی

شتاب

شتاب صورت مخفف عبارت شبکه تبادل اطلاعات بین بانکی و نام شبکه بانکداری الکترونیک فراگیر در ایران است. شتاب در سال ۱۳۸۱ از سوی بانک مرکزی جمهوری اسلامی ایران ایجاد شد تا شبکه‌ای یکپارچه برای پرداخت بانک‌ها به یکدیگر و زمینه‌ای برای انجام مبادلات بین بانکی در قالب الکترونیکی فراهم کند. حالا تمام بانک‌های کشور در شبکه شتاب حضور دارند. عملیات تحت پوشش شتاب دامنه وسیعی از مبادلات را در بر می‌گیرد، از قبیل برداشت وجه نقد، خرید الکترونیکی، انتقال وجه، پرداخت قبوض و مانده‌گیری. در حال حاضر این عملیات از طریق ابزارهای مختلفی نظیر خودپرداز، کارتخوان، خودپرداز شعب، اینترنت، تلفن همراه و کیوسک انجام می‌گیرد.

شاپرک

شاپرک صورت مخفف عبارت «شبکه الکترونیکی پرداخت کارت» و نام شبکه‌ای است که به منظور ساماندهی نظام پرداخت الکترونیک کشور ایجاد شده و کلیه تراکنش‌های حاصل از « ابزار پذیرش» توسط این شبکه نظارت و کنترل می‌شود. این شبکه رابط میان بانک مرکزی، شبکه بانکی و شرکت‌های PSP است. به طور کلی شبکه شاپرک  تراکنش‌های پذیرفته شده روی کارتخوان‌ها یا درگاه‌های متعلق به شرکت‌های پی‌اس‌پی را انجام داده و در نهایت با شرکت PSP  تسویه حساب را انجام دهد. می‌توان گفت، شاپرک برای شرکت‌ها PSP حکم شتاب را دارد برای بانک‌ها.

پایا

پایاپای الکترونیک (پایا) زیرساخت اصلی مبادلات پولی بین بانکی حسابی انبوه و ستون فقرات حواله‌ها و انتقال وجه بین بانکی در ایران است. «پایا» می‌تواند دستور پرداخت‌های متعدد را از طرف بانکها دریافت و پردازش و سپس برای انجام به بانک‌های مقصد ارسال کند. بانک‌ها نیز می‌توانند دستور پرداخت‌های مشتریان خود را به صورت انفرادی یا انبوه دریافت و برای پایاپای و انجام در بانکهای مقصد به «پایا» ارسال کنند. سامانه پایاپای الکترونیک در درون خود دارای دو هسته جداگانه «انتقال اعتبار» و «برداشت مستقیم» است که ارایه خدمات ارزش‌افزوده را برای بانکها میسر می‌سازند. هسته انتقال اعتبار یا انتقال مستقیم همانند یک سامانه حواله بین بانکی عمل می‌کند، با این تفاوت که این سامانه علاوه بر پذیرش حواله‌های انفرادی قادر است حواله‌های انبوه شامل تعداد بسیار زیادی دستور پرداخت را نیز از بانک‌ها و مشتریان آنها دریافت و پردازش کند.

 ابزار پذیرش

عبارت است از سخت‌افزار و نرم‌افزاری که امکان تراکنش را برای دارنده کارت بانکی فراهم می‌سازد. ابزارهای موجود در شبکه الکترونیکی پرداخت انواع مختلفی دارد شامل دستگاه‌های کارتخوان فروشگاهی، ابزار پرداخت اینترنتی، ابزار پرداخت موبایلی و کیوسک پرداخت.

پذیرنده

پذبرنده شخصی حقیقی یا حقوقی است که با پذیرش ابزار پرداخت و با استفاده از ابزار پذیرش  وجوه ناشی از فروش کالا و یا خدمات را دریافت می‌کند.

کارتخوان POS

ابزاری است سیار یا ثابت که با پذیرش کارت بانکی می‌تواند امکانی فراهم کند تا وجه به صورت الکترونیکی از حساب دارنده کارت به حساب پذیرنده منتقل شود.

شماره شبا

صورت مخفف شناسه حساب بانکی ایران و شماره‌ای‌ 26 رقمی است که یک حساب بانکی را به صورت منحصر به فرد در نظام بانکی مشخص می‌کند.

پی‌اس‌پی (PSP)

شرکتی است که با مجوز بانک مرکزی و شرکت شاپرک اقدام به ارائه خدمات پرداخت الکترونیکی می‌کند، کار شرکت‌های پی‌اس‌پی تامین انواع ابزارهای پرداخت و ارائه خدمات پشتیبانی از آنهاست.

دارنده کارت

شخصی است که به منظور دریافت خدمات پرداخت الکترونیک از طریق کارت بانکی متصل به حساب بانکی و به واسطه ابزارهای پذیرش تقاضای انجام تراکنش را دارد. 

مغایرت

تراکنش‌های دارای مغایرت به مواردی اطلاق می‌شود که در انجام عملیاتی مانند انتقال وجه از یک کارت به کارتی دیگری، پول از حساب مبدا کسر و به حساب مقصد واریز نمی‌شود و در نتیجه، مشتری بدون دریافت خدمت برای مدتی امکان دسترسی به پول خود را نخواهد داشت.

USSD

کد USSD یا همان Unstructured Supplementary Service Data یک روش ارسال پیام در شبکه تلفن همراه یا همان شبکه GSM است.  کد شامل شماره‌هایی است که در میان *…#  قرار دارند امروزه رواج گسترده‌ای دارند. با این کدها می‌توان عملیاتی مثل انتقال وجه، اعلام موجودی، خرید شارژ، پرداخت قبوض و حتی پرداخت کمک‌های خیرخواهانه را انجام داد.